ارزروز: متأسفانه، ما واژه “Ponzi” را در بسیاری از نقاط بازار ارزهای دیجیتال مشاهده کرده‌ایم. اما واقعاً کلاهبرداری پانزی چیست؟ چطور آنها موفق به فریب دادن بسیاری از مردم می‌شوند؟ آیا چیزی برای ترسیدن وجود دارد؟
این که تازه وارد بازار شده‌اید یا تجربه‌ای دارید، مهم است که این اصطلاح را بدانید. دانستن آن کمک میکند تا بتوانید این طرحها را شناسایی کنید. در نتیجه از قرار دادن پول خود در دست کلاهبرداران و سارقان جلوگیری خواهید کرد.
کلاهبرداری پانزی چیست؟
ریشه‌ی اصطلاح پانزی
اصطلاح پانزی با جنایتکار ایتالیایی چارلز پانزی، متولد 1882 آغاز شد. او در آغاز قرن بیستم در کانادا و ایالات متحده مرتکب جنایات مالی مختلفی شد. پس از آنکه طرحی مبتکرانه برای مبادله کوپن‌های پاسخ بین المللی با تمبر پستی طراحی کرد، نام او جاودانه می‌شود. مبادله برای او سودهای ظاهر به همراه داشت. گفته می‌شود که بیش از 400 درصد از این سرمایه گذاری سود دریافت کرد.
با داشتن چنین سیستمی، چارلز پانزی فهمید که می‌تواند از سرمایه گذاران جدید برای “ایده” درخشان خود جذب سرمایه کند. به این ترتیب او پیشنهاداتی را مطرح کرد. سرمایه‌گذارانی که با او سرمایه‌گذاری میکردند 50درصد سود در 45 روز یا 100درصد در 90 روز به دست می‌آوردند. او با این ایده میلیون‌ها دلار و ثروت زیادی را در عرض چند روز جذب کرد.
پانزی برای سرپا نگه‌داشتن سیستم، تا جاییکه امکان داشت، با استفاده از سیستم پستی که کشف کرده بود “سود” نمی‌داد. او در واقع از پول خود سرمایه گذاران استفاده می‌کرد. سرمایه گذاران قدیمی با ورود سرمایه گذاران جدید به تجارت “سود” دریافت کردند.
مقامات ایالات متحده شروع به ارزیابی بازده پول کردند. ناسازگاری‌هایی را در اعداد ارائه شده توسط پانزی به سرمایه گذاران تشخیص دادند. درنهایت سیستم کلاهبرداری چارلز پانزی در سال 1920 سقوط کرد. پانزی بدنام در برزیل در سال 1949 درگذشت. او تنها و بی پول ماند، اما نام او در بین جنایتکاران یقه سفید بخش مالی جاودانه می‌ماند.
تعریف طرح پانزی
ما قبلاً ریشه تاریخی این اصطلاح عجیب و غریب را بررس کرده‌ایم. اکنون لازم است که به طور خاص به این طرحها بپردازیم. برای درک بهتر، با تعریف “طرح پانزی” ارائه‌شده توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده شروع کنیم. این کمیسیون با نام اختصاری SEC شناخته می‌شود و یکی از سخت‌ترین نهادهای تنظیم مالی موجود است.
به طور خاص، SEC تعیین میکند که سیستم Ponzi عبارت است از:
کلاهبرداری در سرمایه‌گذاری، که به سرمایه‌گذاران موجود با وجوه جمع‌آوری شده از سرمایه‌گذاران جدید، سود پرداخت میکند. سازمان‌دهندگان طرح پانزی اغلب قول‌می‌دهند پول شما را سرمایه‌گذاری و بازدهی بالایی با ریسک کم یا بدون ریسک ایجاد کنند. اما در بسیاری از طرح‌های پانزی، کلاهبرداران این پول را سرمایه گذاری نمی‌کنند. آنها از آن برای بازپرداخت کسانی که قبلاً سرمایه گذاری کرده‌اند و می‌توانند زیرشاخه خود را حفظ کنند، استفاده میکنند.
همانطور که می‌بینیم، تعریف بسیار اساسی است. مفهوم آن بسیار شبیه به کاری است که چارلز پانزی تقریباً 100 سال پیش انجام داده است. بنابراین چگونه مردم مدام در حال سقوط هستند؟ سیستم‌های پانزی به شما نمی‌گویند که از پول شما برای پرداخت سرمایه گذاران سابق استفاده میکنند. آنها از شرایط بسیار پیچیده‌تر و دور از ذهن استفاده میکنند. آنها تلاش میکنند تا شما متقاعد شوید که در یک سرمایه‌گذاری قانونی هستید.
“بازاریابی چند سطحی”. “برنامه سرمایه گذاری با بازدهی بالا”. “سرمایه گذاری در دارایی‌ها با پتانسیل‌های ناشناخته”. “معامله در بازارهای نوظهور” تنها برخی از اصطلاحاتی هستند که در کلاهبرداری‌های امروزی می‌توانیم پیدا کنیم. موارد بالا این تصور را ایجاد میکند که، یک سرمایه گذاری قانونی است، اما اینطور نیست.
طرح‌های پانزی امروز
اگر فکر می‌کنید کلاهبرداری‌های پانزی مسائل زیرزمینی هستند و ما نمی‌توانیم به دلیل باهوش بودن به آنها دامن بزنیم، باید مورد “برنی مادوف” را به خاطر بسپارید. مادوف یکی از بزرگترین سرمایه گذاران صندوق خصوصی و نهادی در وال استریت بود. او سالها از طریق یک سیستم مبتکرانه پانزی، تنظیم کننده‌ها، رهبران ملی و تجار بزرگ را فریب داد.
همه، حتی بزرگترین صاحب نظران دنیای سرمایه گذاری، معتقد بودند که مادوف نوعی “جادوگر” امور مالی است. آنها تصور میکردند مادوف می‌تواند سود قابل توجهی برای سرمایه گذاران داشته باشد. چراکه سالها در بازار بوده است، حتی در سخت‌ترین روزهای وال استریت.
اما در پایان مشخص شد که مادوف یک فرد کلاهبردار است و تا اپریل 2021 در زندان به سر می‌برد. کل سیستم “مبتکرانه” او یک طرح هرمی پیچیده بود. در این سیستم افراد پایین هرم “سود” افراد بالای هرم را پرداخت میکردند. به این ترتیب مادوف، یکی از بنیانگذاران Nasdaq، حدود 65 میلیارد دلار کلاهبرداری کرده بود.
این موارد به ما چه می‌آموزد؟ اینکه هرکسی می‌تواند در کلاهبرداری پانزی فریب بخورد و پول خود را از دست بدهد. ما هیچوقت نباید گارد خود را پایین بیاوریم یا به خود اعتماد کنیم.
ویژگی‌های طرح پانزی
به منظور شناسایی طرح پانزی، ما یک سری “پرچم‌های قرمز” داریم. این پرچم‌ها نشان می‌دهند که ما واقعاً در مقابل یک تله برای سرقت پول خود هستیم. مجدداً ما از توصیه‌های SEC استفاده می‌کنیم تا بدانیم چه موقع باید به هشدارها دقت کنیم.
- بازدهی بالا با ریسک کم یا بدون ریسک. در جهان سرمایه‌گذاری اصولی وجود دارد که بیان میکند هرچه سرمایه‌گذاری ایمن‌تر، سود کمتری نیز به همراه خواهد داشت. هرگونه سرمایه گذاری که نوید بازدهی بالایی را می‌دهد با ریسک همراه است. پیشنهادی که امکان ارائه بازدهی بالا را به روشی ایمن و تضمینی پیش بینی میکند مشکوک است.
- سود مداوم. هیچ بازاری خطی باقی نمی‌ماند و اگر چنین بود، جالب نخواهد بود. سرمایه گذاری با توجه به متغیرهای مختلف می‌تواند بالا و پایین رود. اگر سرمایه گذاری در هر زمان برای شما سود به ارمغان بیاورد، مهم نیست در چه بازاری، باید شک کنید.
- هیچ راهی برای دریافت مستقیم پرداخت‌ها وجود ندارد. کلاهبرداری‌های پانزی معمولاً هزاران مشکل برای برداشت سود پول شما ایجاد میکند. به همین دلیل است که آنها بارها اصرار دارند که سود خود را در برنامه‌های سرمایه گذاری خود یا در برنامه‌های سرمایه گذاری مشابه مجددا سرمایه گذاری کنید. هرگونه سود مشروع در هر زمان که بخواهید باید در اختیار شما باشد.
- هیچ شفافیتی در مورد چگونگی انجام سرمایه گذاری وجود ندارد. اگر نمی‌دانیم این پول یا سرمایه گذاری‌های فرض شده از کجا می‌آید، باید مراقب باشیم. ما نباید با ایده‌های ظاهراً مبتکرانه‌ای که واقعیت را پنهان و با نام‌های فاخر ما را فریب می‌دهند، غرق شویم.
طرح پانزی ارز دیجیتال
بسیاری از کلاهبرداران با استفاده از فناوری جدیدی که توانسته توجه بسیاری را در بین مردم جلب کند، از اصطلاح “ارزهای رمزنگاری شده” برای انجام ترفندهای خود استفاده کرده و از این طریق بسیاری از افراد ناشناس ساده لوح را فریب می‌دهند.
در حقیقت، هرچقدر هم ناراحت کننده باشد، کلاهبرداری‌های پانزی با ارزهای رمزپایه موفق به سرقت مبالغ قابل توجهی شده‌اند. بر اساس گزارش CipherTrace، تنها در سال 2018، نزدیک به 725 میلیون دلار از طریق کلاهبرداری‌های ارزهای رمزپایه سرقت شده است. ارقام بسیار بزرگی که کل بازار ارزهای رمزنگاری شده را لکه دار کرده است.
وقتی ذکر می‌شود که کل بازار را آلوده کرده است، به این دلیل است که مقامات دولتی تمایل دارند کلاهبرداری‌های رمزنگاری شده و پانزی را در یک کیسه قرار دهند. به عنوان مثال، در سال 2018، در جلسه مجلس نمایندگان ایالات متحده، یک نماینده کنگره اشاره کرد که ارزهای رمزنگاری شده کاملاً “طرح پانزی” هستند.
این نوع کلاهبرداری‌ها باعث وحشت زیادی در بین افرادی می‌شود که از ارزهای رمزنگاری شده اطلاع دارند. این ترس که سرمایه گذاری ما در دارایی‌های رمزنگاری به کلاهبرداری ختم شود، بسیاری از علاقه‌مندان به این بازار را منصرف کرده است. همچنین باعث می‌شود ایده‌های خوب با کمبود بودجه و بدون توانایی رشد مواجه شوند. باور کنید یا نه، این نوع طرحها تأثیر منفی زیادی بر کل بازار دارند.
نحوه عملکرد این طرحها در بازار ارز دیجیتال
شما می‌توانید بگویید کلاهبرداری پانزی با ارز رمزنگاری شده به دو روش متفاوت عمل میکند.
راه اول، راهی است که برای افرادی که در حال حاضر در بازار ارزهای رمزنگاری شده هستند و تقاضای پرداخت توسط ارز دیجیتال را دارند، در نظر گرفته شده است. در این روش از مزیت معاملات برگشت ناپذیر استفاده کرده تا هیچ وقت پولی را که نزد خود نگه میدارند را پس ندهند. این نوع کلاهبرداری‌ها معمولاً در پشت خدمات استخراج ابری یا صندوق‌های سرمایه گذاری در دارایی‌های رمزنگاری شده پنهان می‌شوند.
نوع دوم، نوعي است كه بر روي مردم عادی متمركز است كه اطلاعات چنداني در مورد ارزهاي رمزنگاري شده ندارند. کلاهبرداران از این واقعیت استفاده میکنند که این بازار نسبتا ناشناخته است و بسیاری واقعاً نمی‌دانند چه چیزی در این بازار ارائه می‌دهند. این برنامه به دنبال جذب مردم از طریق “سرمایه گذاری‌های پر بازده در ارزهای رمزنگاری شده” است و چون شنونده بازار را نمی‌شناسد، در نهایت سقوط میکند.
اگر شما کسی هستید که بازار را چندان نمی‌شناسید و وسوسه شده‌اید با “متخصصان ارزهای رمزنگاری” سرمایه گذاری کنید که به شما بازدهی باورنکردنی می‌دهد، باید بدانید که می‌توانید ارزهای رمزنگاری شده خود را بدون مشکل خریداری و مدیریت کنید.
چگونه می‌توانیم این طرحها را شناسایی کنیم؟
صرف نظر از نحوه استفاده، کلاهبرداری‌های پانزی معمولاً عناصر خاص خود را دارند که به ما اجازه می‌دهد در لحظه ارائه، آنها را شناسایی کنیم. ما قصد داریم این ویژگیها را ارزیابی کنیم تا به هر قیمتی از آنها اجتناب کنیم:
- بازگشت سرمایه بدون توجه به وضعیت بازار: نوسانات بازار ارزهای رمزنگاری شده مشهود است، یک روز می‌تواند 20 درصد افزایش یابد و روز دیگر 10 درصد کاهش می‌یابد. اگر یک کلاهبردار نشان دهد که “تکنیک سرمایه گذاری” او به او تضمین می‌دهد که در هر زمان در بازار ارزهای رمزپایه درآمد کسب کند، بدیهی است که او دروغ می‌گوید.
تشخیص این عنصر ممکن است بسیار آسان به نظر برسد، اما این ویژگی در طرح‌های پانزی ارزهای رمزنگاری شده بیشترین مورد مشاهده شده و کمترین میزان تشخیص را دارد. به عنوان مثال، دهها شرکت “استخراج ابری” در وب هستند که همیشه سودهای امیدوارکننده‌ای را برای سرمایه گذاران خود صرف نظر از بد بودن بازار، در صورت افزایش دشواری استخراج یا حتی آسیب دیدن ماشینهای استخراج خود، در سرتاسر زمان ارائه می‌دهند.
- هیچ راهی برای استفاده از سود در بازار وجود ندارد: ما شاهد ظهور پروژه‌هایی با “ارزهای رمزنگاری شده” جدید هستیم که سود بیشتری را با اضافه شدن افراد بیشتر به پروژه پیشنهاد میکنند. آنها در نهایت به طرح‌های هرمی مبتذل تبدیل می‌شوند که در آن سکه‌هایی که توسط سرمایه گذاران جدید به دست می‌آید بی ارزش است.
OneCoin بهترین مورد برای مثال این عنصر است و بعداً در مورد این مورد و کلاهبرداری آن مفصل صحبت خواهیم کرد. - هیچ شفافیتی در مورد افرادی که سرمایه گذاری را انجام می‌دهند وجود ندارد: کلاهبرداری‌های پانزی معمولاً در پشت شبکه‌ای پنهان می‌شوند که در آن از چندین شرکت در حوزه‌های قضایی مختلف اغلب برای گمراه کردن استفاده می‌شوند. اگر می‌خواهیم سرمایه گذاری کنیم، باید بدانیم چه کسی پول ما را نگهداری میکند.
آیا ICO کلاهبرداری است؟
موارد زیادی در مورد ICOها گفته شده است. اینکه آنها کلاهبرداری کامل هستند، وسیله‌ای برای پولشویی هستند، آنها یک طرح پانزی هستند و بسیاری چیزهای دیگر نه چندان خوب و مودبانه. اما حقیقت این است که ICOs (Ininial Coin Offering) به سادگی یک روش جمع آوری وجوه مورد استفاده توسط شرکت‌های مرتبط با فناوری Blockchain و ارزهای رمزنگاری شده است.
ICOها در واقع نشان دهنده فروش اولیه توکن‌هایی هستند که برای یک پروژه خاص استفاده خواهند شد. سرمایه گذاران این توکن‌ها را بدست می‌آورند زیرا معتقدند که چشم‌انداز پروژه خوب است و این به معنای تجدید ارزیابی توکن در آینده است. ارزهای رمزنگاری شده مشهور مانند NEO، Ethereum و EOS یا مبادلات مانند Binance به عنوان ICO شروع شد و به لطف بودجه‌ای که توسط سرمایه گذاران ارائه شد، آنها توانستند آنچه امروز هستند باشند.
تصویرسازی بد از ICOها به این دلیل اتفاق می‌افتد که کلاهبرداران از این مکانیزم استفاده کرده‌اند تا از طریق پروژه‌های پر زرق و برق که هرگز انجام نخواهند داد، به سرمایه گذاران بازدهی بالایی را نشان دهند. وقتی کلاهبرداران پروژه را رها میکنند، باعث می‌شود که ارزهای رمزنگاری شده توسط سرمایه گذاران به 0 برسد.
کلاهبرداری‌هایی که ممکن است در ICOها اتفاق بیفتد، طرح‌های پانزی یا کلاهبرداری‌های هرمی نیستند و این به این دلیل است که هیچ جریان نقدی برای حفظ سرمایه گذاران قدیمی بر اساس ورود سرمایه گذاران جدید وجود ندارد.
کلاهبرداری‌های معروف در دنیای ارزهای رمزنگاری شده
OneCoin
یکی از رایج ترین کلاهبرداری‌های موجود در بازار که بیشترین سر و صدا را برانگیخته است. مقامات ایتالیا، بلغارستان، ایالات متحده، چین، تایلند، کرواسی، فنلاند، نروژ و ویتنام او را مورد بررسی و جریمه قرار داده‌اند. بسیاری آن را به عنوان “کلاهبرداری کلاسیک پانزی” طبقه بندی کرده‌اند زیرا حاوی چندین عنصر رایج این نوع جعل است.
OneCoin به عنوان یک ارز رمزنگاری شده “بهتر از بیت کوین” ارائه شد. اما حقیقت این است که حتی یک ارز رمزنگاری شده نیز نبود. در هیچ صرافی فهرست نشده بود. دفتر کل عمومی ثبت شده نیز در بلاک چین نداشت. دارندگان سکه‌های OneCoin حتی نمی‌توانستند سکه‌ها را از پلت فرم مرکزی حذف کنند.
نمایندگان OneCoin از طریق ارجاع و با یک استراتژی هرمی واضح موفق شدند بسیاری را مجبور به خرید “بسته‌های آموزشی ارزهای رمزنگاری شده” خود و همچنین خرید سکه‌های OneCoin کنند. تا مقامات مالی کشورهای مختلف تشخیص بدهند که کلاهبرداری میلیاردها دلار جمع آوری کرده است، موارد به تعداد زیادی رسید.
Bitconnect
Bitconnect جدیدترین کلاهبرداری پانزی است که در بازار دیده‌ایم و توانست بسیاری از مردم را فریب دهد. این کار به عنوان یک ICO آغاز شد. به عنوان پروژه‌ای که سود قابل توجه روزانه برای افرادی که توکن BCC را به دست آوردند ایجاد میکند.
این وعده‌ها توانست چندین نفر را تحت تأثیر قرار دهد زیرا سرمایه ارز دیجیتال 2.5 میلیارد دلار بود. علاوه بر این، توکن BCC در مبادلات بین المللی مختلف فهرست شد و تجارت قابل توجهی در آنها انجام شد. طرح پانزی که آنها ارائه دادند شامل فروشندگان می‌شد تا از طریق “بازاریابی چند سطحی” عمل کنند. این طرح به دنبال افرادی بود که در ازای بیت کوین یا ارزهای FIAT آنها به دنبال دریافت BCC هستند. سرانجام، این سیستم در اوایل سال 2018 سقوط کرد.
در حال حاضر، مقامات ایالات متحده در حال انجام تحقیقات برای ارزیابی جنایات احتمالی Bitconnect در قلمرو آمریکا علیه شهروندان آمریکایی هستند. علاوه بر این، مقامات استرالیا در حال تحقیق درباره افرادی هستند که با کلاهبرداری ارتباط داشته‌اند.
IFan و Pincoin
هر دو ICO توسط یک شرکت، Vietnamese Modern Tech راه‌اندازی شد. این پروژه‌ها به عنوان‌ایده‌های مشروع آغاز شده و در واقع برنامه‌هایی برای نوآوری در بازار ارائه شده است. یک روز آنها تصمیم گرفتند بدون پاسخی برای سرمایه‌گذاران پروژه ناپدید شوند و حدود 660میلیون دلار با خود بردند.
با توجه به این واقعیت، سرمایه گذاران به مقامات ویتنامی مراجعه کردند. قربانیان در مورد کلاهبرداری شکایت کردند و باعث شدند که مقامات تحقیقات در مورد پروژه‌ها را آغاز کنند. در نتیجه، هر دو پروژه به عنوان کلاهبرداری هرمی چند سطحی طبقه بندی شدند بدون اینکه از سرمایه گذاران خود حمایت قوی داشته باشند.
